سرطان سينه از علائم تا درمان

سرطان سينه يكي از سرطان‌هاي شايع در خانم‌ها مي‌باشد. البته مردان مي‌توانند به سرطان پستان مبتلا شوند، كمتر از ۱ درصد سرطان‌هاي پستان كه هر ساله تشخيص داده مي‌شود مربوط به آقايان مي‌باشد. قرار گرفتن در معرض اشعه، دارا بودن مقادير بالاي استروژن و سابقه خانوادگي سرطان پستان، مي‌تواند خطر ابتلا به بيماري سرطان سينه را در مردان افزايش دهد.

پستان از لوبول‌ها و مجاري شيري تشكيل شده است كه در نهايت شير توليد شده را به نوك سينه منتقل مي‌كنند. اين اجزا توسط بافت چربي و همبند تشكيل شده اند. به رشد غير طبيعي سلول‌هاي پوشش دهنده غدد و مجاري شيري و در نهايت با گسترش آن در ديگر نقاط بدن سرطان سينه گفته مي‌شود. دكتر ناهيد نفيسي فلوشيپ جراحي انكوپلاستيك پستان در رابطه با اين سرطان نكاتي را بيان مي‌كند.

سرطان پستان چگونه ايجاد مي‌شود؟

سرطان پستان مي‌تواند از مجاري شيري يا لوبول‌هاي پستان شروع شود. گاهي اوقات سلول‌هاي سرطاني در مجاري و لوبول‌هاي پستان مي‌مانند. به اين سرطان پستان غيرتهاجمي گفته مي‌شود. اگر سلول‌هاي سرطاني به بافت‌هاي اطراف گسترش پيدا كنند، سرطان پستان مهاجم ناميده مي‌شود. به محلي كه سرطان از آنجا آغاز مي‌شود، سرطان اوليه گفته مي‌شود.

گاهي اوقات، سلول‌هاي سرطاني پستان در جريان خون يا سيستم لنفاوي به ساير قسمت‌هاي بدن مانند استخوان‌ها يا كبد منتقل مي‌شوند. اين سرطان پستان متاستاتيك (يا سرطان پستان ثانويه يا پيشرفته) ناميده مي‌شود.

سيستم لنفاوي بدن

سيستم لنفاوي شبكه‌اي از عروق كوچك است كه مايعات و مواد زائد را از بافت‌هاي بدن جمع مي‌كند. اين مايع لنف ناميده مي‌شود. عروق لنفاوي اين مايع را به غدد كوچكي موسوم به غدد لنفاوي مي‌برند و در آنجا موادي كه مي‌توانند براي بدن مضر باشند مانند باكتري‌ها يا سلول‌هاي سرطاني به دام افتاده و خارج مي‌شوند. اين به محافظت از بدن در برابر عفونت كمك مي‌كند. سپس لنف دوباره به خون منتقل مي‌شود. غدد لنفاوي غدد گرد و كوچك هستند كه اندازه آن‌ها از ۱ ميلي متر تا ۲۵ ميلي متر مي‌باشد.

چرا غدد لنفاوي در سرطان پستان اهميت دارد؟

گره‌هاي لنفاوي زير بغل مايعات لنفاوي را از مناطق مجاور، از جمله پستان تخليه مي‌كنند. غدد لنفاوي زير بغل غالباً اولين مكاني هستند كه سلول‌هاي سرطاني پستان به آنجا گسترش مي‌يابند. تقريباً از هر سه زن مبتلا به سرطان پستان هنگام تشخيص سرطان پستان، سلول‌هاي سرطاني در غدد لنفاوي زير بغل وي ديده مي‌شود.

اگر سلول‌هاي سرطاني در غدد لنفاوي زير بغل وجود داشته باشد، ممكن است يك توده در زير بغل احساس شود. سلول‌هاي سرطاني در غدد لنفاوي معمولاً در اشعه ايكس يا اسكن احساس و مشاهده نمي‌شوند.

گره‌هاي لنفاوي به دلايل زيادي از جمله سرماخوردگي يا عفونت مي‌توانند بزرگ شوند؛ بنابراين اگر يك توده در زير بغل وجود داشته باشد، اين لزوما به معناي گسترش سرطان به زير بغل نيست.

انواع سرطان پستان

انواع مختلفي از سرطان پستان وجود دارد كه شامل:

• سرطان كارسينوم داكتال درجا (DCIS) يك سرطان پستان غيرتهاجمي است كه در مجاري پستان محدود مي‌شود.

• سرطان لوبولار درجا (LCIS) يك سرطان پستان غيرتهاجمي است كه محدود به لوبول‌هاي پستان است.

• سرطان پستان اوليه يك سرطان تهاجمي پستان است كه در پستان وجود دارد و ممكن است به غدد لنفاوي پستان يا زير بغل گسترش پيدا نكند. برخي از سلول‌هاي سرطاني ممكن است در خارج از ناحيه پستان و زير بغل گسترش يافته باشند، اما قابل تشخيص نيستند.

• بيماري پاژه نوك پستان، نوعي سرطان پستان است كه نوك پستان و اطراف نوك پستان (آرئول) را درگير مي‌كند و معمولاً با سرطان مهاجم در جا‌هاي ديگر پستان همراه است.

• سرطان التهابي، پستان نوعي نادر از سرطان تهاجمي پستان است كه عروق لنفاوي پوست پستان را تحت تأثير قرار مي‌دهد و باعث قرمز شدن و ملتهب شدن پستان مي‌شود.

• سرطان پستان به صورت محلي پيشرفته، يك سرطان پستان تهاجمي است كه به مناطق نزديك پستان، مانند ديواره قفسه سينه، گسترش يافته است.

• سرطان پستان متاستاتيك كه (سرطان پستان پيشرفته نيز ناميده مي‌شود) يك سرطان پستان مهاجم است كه از پستان به ساير قسمت‌هاي بدن گسترش يافته است.

• سرطان ارثي پستان، سرطان ارثي پستان از ۵ تا ۱۰ درصد از كل تشخيص سرطان پستان را تشكيل مي‌دهد. در خانم‌هايي كه جهش‌هاي ژني خاصي مانند جهش BRCA۱ يا BRCA۲ دارند، خطر ابتلا به سرطان پستان افزايش مي‌يابد، همچنين در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان نيز قرار دارند. ساير عوامل خطر شامل استروژن (ساخته شده در بدن)، بافت متراكم پستان، سن قاعدگي و اولين بارداري، مصرف هورمون براي علائم يائسگي، چاقي و عدم ورزش كافي مي‌باشد.

درجه بندي سرطان سينه

مرحله ۰

كارسينوم داكتال درجا يا DCIS، در مجاري انتقال دهنده شير در پستان ايجاد مي‌شود. سلول‌هاي تومور در اين مرحله به مجاري پستان محدود مي‌شوند، اما در صورت عدم درمان مي‌توانند به يك سرطان مهاجم تبديل شوند.

مرحله I

سلول‌هاي سرطاني از طريق مجاري و در بافت اطراف پستان رشد كرده اند. قطر تومور ۲ سانتي متر يا كمتر است.

مرحله II

تومور از ۲ سانتيمتر بزرگتر است، اما از ۵ سانتيمتر بيشتر نيست و يا به غدد زير بغل و لنفاوي گسترش يافته است.

مرحله III

تومور ممكن است بزرگتر از ۵ سانتي متر باشد. همچنين ممكن است به پوست اطراف آن يا ديواره قفسه سينه و يا گره‌هاي لنفاوي زير بغل گسترش يافته باشد.

مرحله IV

صرف نظر از اندازه تومور، سرطان فراتر از پستان به ساير قسمت‌هاي بدن گسترش يافته است.

سرطان سينه از چه سني شروع ميشه؟

دختراني كه رژيم غذايي پركالري و كم مواد مغذي حاوي سبزيجات و ميوه‌هاي كمي دارند، فعاليت بدني يا جسمي كمي دارند، فعاليت ورزشي كمي دارند و يا هيچ فعاليتي ندارند، زودتر قاعدگي خود را شروع مي‌كنند. اين بدان معني است كه بدن شروع به توليد استروژن بيشتر مي‌كند، بنابراين دختراني كه زودتر از زمان طبيعي قاعدگي آن‌ها شروع مي‌شود در طول زندگي استروژن بيشتري در بدن خود دارند.‌

مي‌دانيم كه استروژن مي‌تواند باعث رشد سرطان پستان شود. دختراني كه سبزيجات و غلات كامل بيشتري مي‌خورند به احتمال زياد ديرتر عادت ماهانه خود را آغاز مي‌كنند، به اين معني است كه در طول زندگي خود استروژن كمتري توليد مي‌كنند.

خودآزمايي سرطان سينه

خودآزمايي پستان (BSE) يك معاينه معمول سينه‌ها است كه بايد هر ماه در همان زمان انجام شود تا از هر نظر توده‌ها يا تغييرات ديگر پستان بررسي شود.

اين خودآزمايي شامل دو مولفه مهم است: نگاه و احساس.

با استفاده از اين روش، زنان بايد آنچه براي آن‌ها طبيعي است را بياموزند، تا بتوانند بلافاصله هرگونه تغيير را تشخيص دهند. اگرچه خودآزمايي سينه روش موثري در كاهش مرگ و مير ناشي از سرطان پستان نيست و اكثريت قريب به اتفاق تغييراتي كه در هنگام خودآزمايي پستان مشاهده مي‌شود، سرطاني نيست، اما در بسياري از كشور‌ها اين تنها گزينه است و بايد خانم‌ها را تشويق كرد از آنچه كه پستان طبيعي است آگاه باشند و هر گونه تغيير در بافت پستان خود را كه شامل، اندازه، شكل، پوست و نوك پستان مي‌باشد را در اسرع وقت با خودآزمايي يك بار در هر ماه انجام دهند. بيشتر توده‌هاي پستان هنگام استحمام زنان تشخيص داده مي‌شوند پس بهترين زمان براي انجام خودآزمايي سينه در حمام مي‌باشد.

چگونه مي‌توان از سرطان پستان جلوگيري كرد؟

بيش از ۴۰ ٪ از سرطان‌هاي پستان كه تشخيص داده مي‌شوند، توسط خود بيماران تشخيص داده مي‌شوند؛ بنابراين توصيه مي‌شود ماهي يكبار پستان خود را معاينه كنيد. در صورت احساس هر گونه توده در پستان خود، براي بررسي‌هاي بيشتر به يك جراح سينه مراجعه كنيد.

به طور كلي، هرچه سلول‌هاي سرطاني زودتر شناسايي شوند، روند درمان سريع‌تر و نتيجه بهتري بدست مي‌آيد. روش‌هاي درماني بسيار موثري براي كليه مراحل سرطان پستان در دسترس است. با اين حال، نتايج هنگامي مطلوب‌تر هستند كه سرطان در مرحله ۱ يا مرحله ۲ تشخيص داده شود. براي كاهش احتمال ابتلا به سرطان پستان، توصيه مي‌شود مرتباً وزن خود را حفظ كنيد، روزانه ورزش كنيد، خوب بخوابيد، الكل مصرف نكنيد، از قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي از جمله نيكوتين خودداري كنيد و در صورت امكان به نوزادان خود شير دهيد.

كاهش خطر سرطان سينه با ۶ توصيه

• در كودكي رژيم غذايي بايد سرشار از سبزيجات، ميوه‌ها و غلات كامل باشد و در طول زندگي به همين روال ادامه پيدا كند. زيرا رژيم غذايي سالم تا ۳ ٪ مي‌تواند از بروز سرطان پستان جلوگيري كند.

• كودكاني كه از نظر جسمي فعال باشند و در طول زندگي به ورزش خود ادامه دهندمي توانند تا ۱۱ ٪ از بروز سرطان‌هاي پستان جلوگيري كنند.

• نگه داشتن وزن در حالت ايده آل تا ۲۵-۳۲ ٪ از سرطان‌هاي پستان جلوگيري مي‌كند.

• محدود كردن يا اجتناب از مصرف الكل در طول زندگي، اين كار تا ۳ ٪ سرطان‌هاي پستان جلوگيري مي‌كند.

• از مصرف دارو‌هاي هورمون جايگزين كه حاوي استروژن و پروژسترون است خودداري شود، اين امر تا ۳ ٪ سرطان‌هاي پستان جلوگيري مي‌كند.

• زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان به دليل سابقه خانوادگي يا ژن غيرطبيعي بايد مصرف ميزان دارو‌هاي پيشگيرانه مانند تاموكسيفن يا رالوكسيفن را در نظر بگيرند، اين كار تا ۱۱ ٪ از بروز سرطان‌هاي پستان جلوگيري مي‌كند.

درمان سرطان سينه

به طور كلي درمان سرطان سينه به عوامل مختلفي بستگي دارد، از جمله:

• نوع و مرحله سرطان
• حساسيت فرد به هورمون‌ها
• سن، سلامت كلي و ترجيحات فرد
• ساير شرايط پزشكي
انواع روش‌هاي درمان سرطان سينه
• پرتو درماني
• جراحي سينه
• هورمون درماني
• شيمي درماني

در ادامه به شرح هر يك از اين روش‌ها به اختصار توضيح داده خواهد شد:

جراحي در سرطان پستان

در صورت نياز به جراحي، نوع آن به تشخيص و اولويت فردي بستگي دارد. انواع جراحي‌ها عبارتند از:

لامپكتومي سينه (جراحي حفظ پستان)

اين روش شامل برداشتن تومور و مقدار كمي از بافت سالم اطراف آن است. جراحي لامپكتومي مي‌تواند به جلوگيري از شيوع سرطان كمك كند. اگر تومور كوچك باشد و از بافت اطراف آن جدا شود، اين روش ممكن است يك گزينه مناسب باشد.

ماستكتومي سينه

اين روش شامل برداشتن لوبول ها، مجاري، بافت چربي، نوك سينه، آرئول و بخشي از پوست است. در بعضي از انواع سرطان، جراح غدد لنفاوي و عضله ديواره قفسه سينه را نيز برمي دارد.

بيوپسي غدد لنفاوي نگهبان (سنتينل)

اگر سرطان پستان به غدد لنفاوي نگهبان، كه اولين گره‌هايي هستند كه سرطان مي‌تواند به آن‌ها گسترش يابد، مي‌تواند از طريق سيستم لنفاوي به ساير قسمت‌هاي بدن گسترش يابد.

تشريح غدد لنفاوي زير بغل

اگر پزشك سلول‌هاي سرطاني را در گره‌هاي نگهبان پيدا كند، ممكن است برداشتن چندين غدد لنفاوي زير بغل را توصيه كند. اين مي‌تواند از شيوع سرطان جلوگيري كند.

بازسازي سينه پس از سرطان پستان

به دنبال عمل ماستكتومي، جراح سرطان سينه مي‌تواند پستان را بازسازي كند تا طبيعي‌تر به نظر برسد. اين مي‌تواند به فرد كمك كند تا با اثرات روانشناختي برداشتن پستان كنار بيايد. همچنين جراح مي‌تواند همزمان با انجام ماستكتومي يا در موعد بعدي، پستان را بازسازي كند.

پرتو درماني

فرد ممكن است حدود يك ماه پس از جراحي تحت پرتودرماني قرار گيرد. تابش شامل هدف قرار دادن تومور با دوز‌هاي كنترل شده اشعه است كه سلول‌هاي سرطاني باقي مانده را از بين مي‌برد.

شيمي درماني

پزشك ممكن است دارو‌هاي شيمي درماني سيتوتوكسيك را براي از بين بردن سلول‌هاي سرطاني در صورت وجود خطر عود يا گسترش زياد تجويز كند. وقتي فردي بعد از جراحي شيمي درماني مي‌كند، پزشكان آن را شيمي درماني كمكي مي‌نامند.

هورمون درماني با مسدود كردن توانايي توليد هورمون در بدن

پزشكان از مسدود كردن توليد هورمون براي جلوگيري از بازگشت سرطان‌هاي پستان حساس به هورمون بعد از درمان استفاده مي‌كنند. هورمون درماني ممكن است براي درمان سرطان‌هاي مثبت گيرنده استروژن (ER) و گيرنده پروژسترون (PR) استفاده شود.

نمونه‌هايي از دارو‌هاي درماني مسدود كننده هورمون شامل موارد زير است:

• تاموكسيفن
• بازدارنده‌هاي آروماتاز
• سركوب عملكرد تخمدان با داروي گوزرلين
• دارو‌هاي هورموني