رمزگشايي از عناصر داستاني «تل‌ماسه»

مجله تجربه، ساسان گلف باز

تصوير و صدا خيره كننده ، زيبايي و ظاهر و جلوه هاي صوتي فيلم “Dune” دني ويلنوو در سال 2021 بينندگان را به يكي از جذاب ترين آثار سينمايي در سال هاي اخير تبديل كرد. با اين حال، علاوه بر ارزش سينمايي و زيبايي‌شناختي، نكات زيادي در داستان فيلم وجود دارد كه هميشه به ريشه‌هاي ادبي آن – رمان «تلماسه» فرانك هربرت منتشر شده در سال 1965 – و توجه به آنها، كل فيلم در آن بازمي‌گردد. . بيننده را جذاب تر مي كند و همچنين به درك بهتر محتوا و محتواي فيلم كمك مي كند.

يكي ساختار فئودالي در كهكشان

داستان فيلم در سال 10191 بعد از ميلاد در سياراتي دور از كهكشان اتفاق مي افتد، يكي به نام كالادان و اراكيس به نام «تلماسه». اما نمادها، نمادها، كلمات و بسياري از عناصر ديگر داستان فرانك هربرت و فيلم دني ويلنوو، همگي به مناطق بين النهرين و خاورميانه به عنوان مهد تمدن و مهمترين منطقه در تاريخ بشر اشاره مي كنند. شما مي توانيد در مورد موضوع خاورميانه و حضور مهم آن در داستان و فيلم “تپه شني” در مقاله اي با عنوان “حماسه خاورميانه در سيارات ديتانت” در وب سايت “منتقدان فارسي” بخوانيد.

يكي از نكاتي كه يادداشت براي پرداختن به ماهيت رابطه شخصيت ها و رابطه ارباب و پادشاه حاكم بر صحنه وقت نمي گذاشت. كل كهكشان اين داستان يك امپراتوري يا امپراتوري بزرگ است، هر بخش از آن و در واقع هر سياره يا منظومه ستاره اي توسط يك خانواده اداره مي شود. اين ساختار شبيه بسياري از پادشاهي ها و پادشاهي هاي روي زمين است كه شرايط اجتماعي زندگي بشر، به ويژه ارتباطات و ترتيبات ايجاد سياره مدرن ما، به گونه اي اجتناب ناپذير اداره مي شد. هر پادشاهي مجبور بود كنترل سرزميني را به خانه ها يا رؤساي يا به اصطلاح سران محلي واگذار كند و معمولاً نمي توانست به طور كامل كنترل كند و در نتيجه اكثر اين خانه ها آزادانه و به نام شاه مي توانستند هر گونه رفتاري با دهقانان داشته باشند. اين يكي از دلايل اصلي علاقه مردم فريمن (مسلماً «آزادگان») به روساي جمهور جديد است. مقالاتي مانند دوك و بارون كه در داستان «دون» شنيده مي شود، از همين موضوع برمي خيزد و به روابط برده و بنده اي اشاره مي كند كه در اروپاي باستان وجود داشته است. نكته اصلي داستان اين است كه مانند بسياري از پادشاهي ها و امپراتوري هاي دنياي باستان، امپراتور (كه چهره او را در اولين فيلم اين مجموعه نديديم) از يكي از معروف ترين و نجيب ترين زيردستان خود مي ترسيد (كه روزي او را خواهد گرفت. جايگاه او به دليل شايستگي هاي طبيعي او).)

دو لسان‌الغيب

نامي كه بارها در فيلم «تلماسه» دني ويلنوو شنيده مي شود براي ما ايراني ها بسيار آشناست و هميشه ما را به ياد ديوان حافظ شيرازي و لقب اين شاعر بزرگ ايراني مي اندازد. لسان الغيب لقبي را كه در حدود 140 هجري قمري و تقريباً نيم قرن پس از مرگ خواجه حافظ شيرازي به او اعطا شد ، دريافت كردند و آن را صحبت از زبان عالم ارواح در مقابل جهان مادي مي نامند. اين كلمه اغلب در فيلم از زبان مردم بومي سياره اراكيس يا اشراف از ملل مرتبط با اين سياره شنيده مي شود و به نجات دهنده اي اشاره دارد كه اعتقاد بر اين است كه با جهان فراتر از قلمرو فيزيكي و زمان خود ارتباط برقرار كرده است. . . ظاهرا آينده اين شخصيت اين است كه بايد به سرعت ساكنان سياره را نجات دهد. بحث رستگاري و ادغام با فرهنگ هندواروپايي در اين فيلم كه قسمت اول اين مجموعه است، چندان پررنگ نيست، اما در گوشه و كنار فيلم و تصاويري مانند مادر و فرزند به ريشه هاي آن اشاره شده است.

سه. اهميت زبان

با توجه دقيق به كلمه “زبان نامرئي” مي توان به اهميت زبان در فيلم “تلماسا” پي برد ، هر چند زبان و نقش آن در فيلم و داستان فراتر از اين كلمه باشد. البته زبان انسان موضوعي است كه در هر هنري با دقت قابل درك است، مخصوصاً در كمال تعجب، اما در اين داستان و يك فيلم خاص، بيش از حد معمول ارزش و كاربرد پيدا مي كند. در فيلم «كوتوله» علاوه بر انواع مختلف زبان‌هاي گفتاري و نوشتاري رايج، زبان‌هاي ديگري نيز داريم. به‌عنوان شكلي از زبان اشاره رايج در ميان شخصيت‌هاي اصلي داستان و زبان تله‌پاتي كه به نظر استعدادي پنهان در خطوط يك ملت خاص است. اما داستان همانطور كه گفته شد به شكلي فانتزي در خاورميانه و بين النهرين مي گذرد كه سيارات كليدي منظومه پيچيده آن كالادان و اراكيس نام دارند و ما را به ياد شهر باستاني كلداني در تمدن بابلي مي اندازد. عراق كنوني در روايت كتاب مقدس درباره سقوط برج بابل مي خوانيم كه پس از سقوط ديكتاتوري بابل، مردم آن سرزمين در خشم خداوند متوجه شدند كه همان حرف را مي زنند. زباني متفاوت و در نتيجه فرصت ارتباط با يكديگر و درك حقيقت جهان را از دست دادند و هفتاد و دو قبيله شدند. نكته ناگفته حافظ هم همين است: جنگ هفتاد و دو ملت بايد از همه عذرخواهي كند زيرا حقيقت را نمي بينند.

چهارم. ادويه ها

در داستان “تپه” چيزي مهم وجود دارد كه بسياري از شخصيت ها آن را مي خواهند و اين الهام بخش و موضوع داستان است. اين عامل يا چيز اسرارآميز كه شخصيت هاي داستان به آن «عطر» مي گويند، يك كلمه خاص «ملانژ» نيز در داستان دارد كه از واژه اي فرانسوي به معناي «آرايش» يا «معجون» و … گرفته شده است. در زبان انگليسي و كلمات، طب يوناني به رنگ سياه، به ويژه رنگ پوست اشاره دارد. به اصطلاح «ادويه ها» در داستان، حيات بخش ترين و در واقع مهم ترين چيز در كل كهكشان است. شهروندان فريمن روي رهايي از اين امر متمركز شده اند و خانواده ظالم و ظالم هاركنن براي خلاص شدن از شر و كنترل آن و استثمار شهروندان انواع ظلم و ستم را در حق آنها انجام داده است. از سوي ديگر، مقاله نقش استراتژيك خاورميانه را در مسير تجارت جاده ابريشم بين شرق و غرب، مهم ترين محصول اين عطر و آنچه قرن ها به عنوان محرك شناخته شده است، يادآوري مي كند. تا قدرت هاي استعمارگر بتوانند بجنگند و سرزمين ها را فتح كنند زمان آن نبود. از سوي ديگر، اين مقاله به طور مجازي مفهوم «نفت» امروزي (به ويژه اگر به معناي رنگ سياه كلمه توجه شود) و درگيري قدرت هاي استعماري در خاورميانه كه در زمان انتشار آن درج شده است را در خود جاي داده است. رمان «تلماسه» حدود نيم قرن پيش. ، مهمتر از امروز بود.

پنج. سيستم مادرسالاري و فرهنگ شماني

با اين حال، قبيله زن بن جزرات ممكن است ما را به ياد قبيله آمازون در اساطير غربي بياندازد. اما اين اصطلاح در خاورميانه نيز به كار مي رود. وجود اين قوم در داستان به رفاه دراز مدت تمدن بشري اشاره دارد، جايي كه در تاريخ جهان شناخته شده كمتر اثري ديده مي شود. دوره اي كه نظام پدرسالاري رايج تر از نظام پدرسالاري بود و مطمئناً مي توانيد حدس بزنيد، بسيار قبل از اروپا در زادگاه تمدن خاورميانه تأسيس شده است. اين زنان داراي توانايي هاي مافوق بشري و جادويي هستند كه يادآور فرهنگ شمني از پيش نوشته شده است. فرهنگي كه هنوز هم در ميان ملل دور ديده مي شود و نمونه هاي آن را در كلاسيك هاي قوم نگاري مي توان يافت.

اين فيلم را در تجربه ببينيد